نامۀ سرگشادۀ نسرین ستوده پس از بازداشت در مراسم خاکسپاری آرمیتا گراوند از زندان قرچک
انقلااب اسلامی در هجرت: نسرین ستوده که به همراه تعداد دیگری در تاریخ ۷ اکتبر در مراسم خاکسپاری آرمیتا گراوند دستگیر شده بودند، به زندان قرچک که در یکی از حومه های تهران واقع است منتقل شد. دانستنی است که آرمیتا گراوند، نوجوان دانش آموزی بود که ۴۵ روز پیش به دلیل نداشتن حجاب اجباری در مترو تهران مورد حمله قرار گرفت و کشته شد. نسرین ستوده امروز ٢٣ آبان از زندان قرچک به زندان اوین منتقل شد. نسرین ستوده در اولین نامۀ خود از زندان قرچک، به تاریخ ٨ آبان ۱۴۰۲،فضای حاکم بر مراسم خاکسپاری و همچنین نحوۀ دستگیری خود و همراهان دیگرش و وضعیت برخورد با آنها در دادسرای اوین را اینگونه شرح می دهد:
اولین نامۀ نسرین ستوده پس از بازداشت در مراسم خاکسپاری آرمیتا گراوند از زندان قرچک به تاریخ ٨ آبان ۱۴۰۲:
صفحه فیس بوک نسرین ستوده: دوشنبه صبح است، حدود ساعت ۱۰ صبح به دادسرای اوین رسیده ایم. در حیاط دادسرا نشسته ایم. یکی در میان بی حجاب، یکی در میان در حال سیگار کشیدن، یکی پیِرس هایی در یکی از لاله های گوش اش دارد که از بالا تا پایین لالۀ گوش اش را پر کرده است. یکی پیِرسی در بینی خود دارد، و دیگری کت کوتاه زیبا و خوش رنگی با رنگ سبز سربازی مخملی بر تن دارد که با شلوار مشکی کوتاه اش و اندام رشید و زیبایش، ناخودآگاه چشم ها را به ساق پایش جلب می کند. موهای فرفری زیبایی دارد که کل سرش را پر می کند و رنگ قهوه ای درخشان اش در زیر تلألوی نور رنگ پریدۀ خورشید پاییزی، درخشان تر و زیباتر می شود.
ما آن روز ۲۳ تن بودیم، ۲۳ زن در یک سوی حیاط، و حدود ۲۰ مرد در سوی دیگر حیاط. همگی روز قبل دستگیر شده بودیم. بیشتر ما در مراسم خاکسپاری و بر سر مزار دستگیر شدیم. دو، سه نفر نیز در مراسم مسجد بازداشت شده بودند. بیشتر کسانی را که عصر همان روز در مسجد دستگیر کرده بودند، تا آخر شب آزاد کردند. از بین آنان، دو، سه نفر حاضر به قبول وثیقه و دادن تعهد نشدند. چه تعهدی؟ تعهد به اینکه دیگر در چنین مراسمی شرکت نکنند.
در بین دستگیر شدگان، یکی بود که لباس فرم کارمندی و مقنعه داشت و در ماشین وَن همراه ما بود. او می گفت از اینکه هر روز این لباس را می پوشید و سرِ کار می رفت، از خودش بیزار بود. ولی اکنون راحت تر است.
وقتی به بهشت زهرا رسیدم، به سالن شستشو رفتم. بستگان آرمیتا ایستاده بودند. کمی بعد مادرش و خواهرش هم رسیدند. افراد جلو می آمدند و آشنایی می دادند و همراه می شدیم. در میان کسانی که جلو آمدند و سلام علیک کردیم، منظر خانم با عکس بچه هایش بود. از آنجا که من و او همراه شدیم، ماشین او را نشستیم و بر سرِ مزار رفتیم. او عکس بچه هایش را که در دست گرفت، مأموران از پشت سر، عکس ها را در هوا قاپیدند و او به دو رفت و از دست شان گرفت. پس از بازگشت، تا کرد و در کیف اش گذاشت. ناگهان دیدم دختر جوانی را که کنار من بود، می کشند. کشیدم اش و دیگران نیز او را به میان جمعیت کشیدند و چند صف جلوتر بردند. سرش روسری انداختند و تمهیدات لازم برای مخفی کاری ...
لحظاتی بعد منظر را کشیدند، من برای کشیدن او رفتم، هر دوی ما را روی زمین کشیدند و بردند. وقتی سوار ماشین وَن کردند، قبل از ما تعدادی را دستگیر کرده بودند و ماشین تقریباً پر بود. دم در نشستم. مأمور مدام می گفت برو تو. من نشسته بودم و تو نمی رفتم. چند شوکر به پایم زد. تکان نخوردم. دلیل اش چشمان اشک بار زنی بود که جلوی وَن، منتظر بازداشت مانده بود و مأموران جا نداشتند. بعداً یکی از همبندی هایم، پس از یکی از تلفن هایش گفت که دوستم به خانواده ام پیغام داد که از خانم ستوده از قول من تشکر کنید. او جلوی در نشسته بود، جا نبود مرا دستگیر کنند و آزاد کردند. ما را از آنجا، بهشت زهرا به بازداشتگاه وزرا بردند.
***
باد، بی خیال تر از جوانی بچه ها در موهایمان می پیچد. من و منظر خانم که ۶۰ و ۶۵ ساله بودیم، به کلی از گذاشتن روسری خودداری کردیم. جوان تر ها، پس از مدتی، آرام آرام برای چند دقیقه تا رفتن به بازپرسی و برگشت از آن، روسری می گذاشتند تا شاید آزاد شوند. مردان دادسرا کارهایشان را رها کرده بودند و یکی یکی می آمدند و می رفتند و با چشمان گشاد شده، ما را می نگریستند. ما عادی ترین کار دنیا را کرده بودیم. بی خیال آنجا نشسته بودیم، اما نَفَس آقایان در دادسرا در سینه هایشان حبس شده بود. نگاه می کردند و می گفتند، این چه وضعی است؟
ساعتی یک بار هم دست های من و منظر را به هم می بستند و می گفتند، می خواهند ما را به بازداشتگاه وزرا برگردانند و بعد از نیم ساعت دوباره ما را از وَن پیاده می کردند و می گفتند، روسری هایتان را سر کنید و بروید بازپرسی. سر نمی کردیم و نمی رفتیم. دو بار این کار را کردند. در یکی از این سناریوها که داشتند ما را به طرف وَن می بردند، به مأمور گفتم به آقای قناعت کار بگوئید، حتماً از ایشان شکایت می کنم، چون ایشان نمی تواند به دلیل نداشتن روسری، جلوی شرکتم در محاکمه را بگیرد. من که سال ها بود حاضر نبودم در هیچ محکمه ای شرکت کنم، اکنون اصرار داشتم، در میانۀ این غم بزرگ، غم از دست دادن آرمیتا، بدون حجاب در دادسرای اوین حاضر شوم.
ما تعدادی متهم، ساعت ها بود، حیاط دادسرای اوین را زنانه کرده بودیم، بی آنکه متوجه باشیم. اوینِ سراسرِ مردانه و امنیتی را با موهایمان به خطر انداخته بودیم ...
نسرین ستوده،
زندان قرچک،
دوشنبه ۱۴۰۲.۰۸.۰۸
***
نامه نسرین ستوه به انگلیسی:
Nasrin Sotudeh’s first letter after her arrest at the funeral of Armita Geravand 8/8/1402
Oct 30, 2023
It is Monday morning. We arrived at the Evin prosecutor’s office at 10 am. We were sitting in the yard. Every other one unveiled, every other one smoking, every other one with her entire earlobe pierced with rings. One with a pierced nose, the other tall as a cypress, with a beautiful short army jacket, velvet green, with black pants that surreptitiously drew the eyes to her ankles. Her head, a riot of gorgeous curly hair glistened in the pale autumn light, hues of brown, shining ever so brightly and beautifully.
There were 23 of us that day, 23 women on one side of the yard, 20 men on the other. We had all been arrested the previous day. Most of us were arrested at the funeral, at the graveside. Two or three were arrested at the mosque. Most of those arrested at the mosque had been released that very night. Two or three had refused to post bail and take an oath. What oath? The oath that they would not participate in such a ceremony.
Among those arrested, next to us in the van, was a woman wrapped in official garb, clad in a heavy veil. She was telling us how sick of herself she had felt for appearing at work every day wearing that uniform. And how, now, in that moment, she felt relief, more at ease.
When we had reached Zahra’s Paradise, the cemetery, I had gone to the mortuary, where the family wash their dead. Armita’s relatives were there. Her mother and sister arrived a little later. People would come forth, introduce themselves, get acquainted. Among those who came forth and exchanged greetings was Manzar Khanom, holding her children’s pictures. [note, Manzar Zarrabi’s children were killed in the downing of Ukrainian Airline, Flight 752 by the IRGC.] She and I exited together, sat in her car, and drove to the graveside. As she was holding the photos of her children, the security guard snatched them from behind, mid air. She rushed to get them back. Afterwards, she folded the photos and put them back in her bag. Next, we suddenly saw them dragging a young woman who was standing next to me on the ground. I pulled her back, as did others, until she was in our midst, a few rows ahead. They covered her hair with a scarf and did what was necessary to conceal her…
A few moments later, they dragged Manzar, I stepped forward to pull her back, they dragged both of us on the ground and took us. When they forced us in the van, we realized that they had arrested others before us. The van was almost full. I sat next to the door and refused to step in. They used a stun gun, delivering multiple shocks to my legs. I didn’t budge. For a reason. I could see the tears in the eyes of the woman standing in front of the van, expecting arrest. They had no more room. Later, one of my ward mates told me that her friend had left a message with her family. She had asked them to thank me for sitting in front of the van, saying: “There was no room for them to arrest me, so they freed me.” From there, Zahra’s Paradise, they took us to the Vozara Detention Center.
….
A wind, as carefree as young children at play, caressed our hair. Manzar khanom and I, aged 60 and 65, categorically refused to wear headscarves. After a while, those younger than us, would hesitantly don a headscarf in between entering and exiting the prosecutor’s office so that perhaps they might be freed. The men at the prosecutor’s office would abandon their stations, come out one after another and stare at us, wide-eyed. We had done the simplest thing in the world. We were just casually sitting there but it was as if the gentlemen in the prosecutor’s office were choking on their breath. They looked at us wondering what had come to pass.
Every hour or so, they would handcuff Manzar and I to one another and tell us they would be taking us back to Vozara Detention Center. Then, after a half hour or so, they’d tell us to step out of the van, wear our headscarves and go back to the prosecutor’s office for cross-examination. We refused and didn’t go in. They repeated it again. On one of these occasions, as they were taking us back into the van, I told one of the officials to tell Mr. Qenaatkar that I would complain against him as he did not have the authority to stop me from being prosecuted because I was not wearing a veil. In the throes of our deep sorrow, the grief of losing Armita, I who had refused to step into any court for years found myself insisting that I appear before the Evin prosecutor unveiled. A few of us, the accused women, had spent hours in the yard, effectively feminizing the Evin prosecutor’s yard, without realizing what we had done. We had thrown Evin, so totally manly and high security, into convulsions, with our hair…
Nasrin Sotoudeh
Qarchak prison
Nasrin Sotoudeh and Manzar Zarrabi at the Armita Geravand ceremony before their arrest
Première lettre de Nasrin Sotudeh après son arrestation aux funérailles d'Armita Geravand 8/8/1402
30 octobre 2023
***
نامۀ نسرین ستوده به فرانسوی:
C'est lundi matin. Nous sommes arrivés au bureau du procureur d'Evin à 10h. Nous étions assis dans la cour. Tous les autres dévoilés, tous les autres fumant, tous les autres avec son lobe d'oreille entier percé de bagues. L'un avec un nez percé, l'autre grand comme un cyprès, avec une belle veste armée courte, vert velours, avec un pantalon noir qui attirait subrepticement les yeux sur ses chevilles. Sa tête, une émeute de magnifiques cheveux bouclés brillaient dans la pâle lumière d'automne, des teintes de brun, brillantes toujours aussi brillantes et magnifiquement.
Nous étions 23 ce jour-là, 23 femmes d'un côté de la cour, 20 hommes de l'autre. Nous avions tous été arrêtés la veille. La plupart d'entre nous ont été arrêtés aux funérailles, au bord de la tombe. Deux ou trois ont été arrêtés à la mosquée. La plupart des personnes arrêtées à la mosquée avaient été libérées cette nuit-là. Deux ou trois avaient refusé de payer la caution et de prêter serment. Quel serment ? Le serment de ne pas participer à une telle cérémonie.
Parmi les personnes arrêtées, à côté de nous dans le van, il y avait une femme enveloppée dans une tenue officielle, vêtue d'un lourd voile. Elle nous disait à quel point elle en avait marre d'elle-même de se présenter au travail tous les jours en portant cet uniforme. Et comment, à ce moment-là, elle se sentait soulagée, plus à l'aise.
Quand nous étions arrivés au paradis de Zahra, au cimetière, j'étais allé à la morgue, où la famille lave ses morts. La famille d'Armita était là. Sa mère et sa sœur sont arrivées un peu plus tard. Les gens venaient, se présentaient, se connaissaient. Parmi ceux qui sont venus et ont échangé leurs salutations, il y avait Manzar Khanom, tenant les photos de ses enfants. [Note, les enfants de Manzar Zarrabi ont été tués lors de l'attaque du vol 752 de la compagnie aérienne Ukrainian Airline par l'IRGC. ] Elle et moi sommes sortis ensemble, nous sommes assis dans sa voiture et nous sommes allés au bord de la tombe. Alors qu'elle tenait les photos de ses enfants, le vigile les a arrachés par derrière, en plein air. Elle s'est précipitée pour les récupérer. Après, elle a plié les photos et les a remises dans son sac. Ensuite, nous les avons vus soudainement traîner une jeune femme qui se tenait à côté de moi sur le sol. Je l'ai tirée en arrière, comme d'autres, jusqu'à ce qu'elle soit parmi nous, quelques rangées devant. Ils ont recouvert ses cheveux avec une écharpe et ont fait le nécessaire pour la cacher...
Quelques instants plus tard, ils ont traîné Manzar, je me suis avancé pour la tirer en arrière, ils nous ont traînés tous les deux par terre et nous ont pris. Quand ils nous ont forcés à monter dans le van, nous avons réalisé qu'ils en avaient arrêté d'autres avant nous. Le van était presque plein. Je me suis assis à côté de la porte et j'ai refusé d'intervenir. Ils ont utilisé un pistolet paralysant, livrant de multiples chocs à mes jambes. Je n'ai pas bougé. Pour une raison. Je pouvais voir les larmes dans les yeux de la femme debout devant le van, attendant une arrestation. Ils n'avaient plus de place Plus tard, un de mes camarades de quartier m'a dit que son amie avait laissé un message à sa famille. Elle leur avait demandé de me remercier d'être assis devant le van, en disant : « Il n'y avait pas de place pour qu'ils m'arrêtent, alors ils m'ont libéré. ” De là, le paradis de Zahra, ils nous ont emmenés au centre de détention de Vozara.
….
Un vent, aussi insouciant que de jeunes enfants en jeu, caressait nos cheveux. Manzar khanom et moi, âgés de 60 et 65 ans, avons catégoriquement refusé de porter le foulard. Au bout d'un certain temps, les plus jeunes que nous donneraient hésitamment un foulard entre l'entrée et la sortie du bureau du procureur afin qu'ils puissent peut-être être libérés. Les hommes au bureau du procureur abandonnaient leurs postes, sortaient les uns après les autres et nous regardaient, les yeux grands. Nous avions fait la chose la plus simple au monde. Nous étions juste assis là, mais c'était comme si les gentlemen du bureau du procureur s'étouffaient dans leur haleine. Ils nous ont regardés en nous demandant ce qui s'était passé.
Toutes les heures environ, ils nous menotteraient Manzar et moi les uns aux autres et nous disaient qu'ils nous ramèneraient au centre de détention de Vozara. Puis, après une demi-heure environ, ils nous diraient de sortir du van, de porter notre foulard et de retourner au bureau du procureur pour un contre-interrogatoire. Nous avons refusé et nous ne sommes pas entrés. Ils l'ont encore répété. À l'une de ces occasions, alors qu'ils nous ramenaient dans le van, j'ai dit à l'un des fonctionnaires de dire à M. Qenaatkar que je me plaindrais contre lui car il n'avait pas le pouvoir de m'empêcher d'être poursuivi parce que je ne portais pas de voi Dans les affres de notre profonde douleur, de la douleur d'avoir perdu Armita, moi qui refusais d'entrer dans un tribunal pendant des années, j'insistais pour que je comparaisse devant le procureur Evin dévoilé. Quelques-unes d'entre nous, les femmes accusées, avaient passé des heures dans la cour, féminisant effectivement la cour du procureur d'Evin, sans réaliser ce que nous avions fait. Nous avions jeté Evin, si totalement viril et de haute sécurité, dans des convulsions, avec nos cheveux...
Nasrin Sotoudeh
Prison de Qarchak
Nasrin Sotoudeh et Manzar Zarrabi à la cérémonie Armita Geravand avant leur arrestatio
