توافق تاریخی اجلاس اقلیمی سازمان ملل متحد مبنی بر گذار از سوخت های فسیلی
بی بی سی فارسی- سیاوش اردلان: اجلاس اقلیمی سازمان ملل که به کاپ ۲۸ معروف است برای اولین بار توافقنامه ای به تصویب رساند که از کشورها می خواهد استفاده از سوخت های فسیلی را کنار بگذارند.
نزدیک به ۲۰۰ کشور در این اجلاس در دوبی حاضر بودند و این اولین بار است که بر سر متنی برای گذار از سوخت های فسیلی به توافق می رسند.
سلطان جابر، رئیس اجلاس، این توافق را «تاریخی» خواند و گفت که جهان «مسیری جدید» در پیش گرفته است.
با توافقی تاریخی که در نشست تغییرات اقلیمی حاصل شد، جامعه جهانی برای اولین بار یک صدا «بر ضرورت گذار از سوخت های فسیلی» مهر تائید زد.
سوخت‌های فسیلی عبارتند از نفت و گاز و زغال سنگ که تولید و مصرف آنها باعث گرمایش زمین و شدت گرفتن تغییرات اقلیمی شده است.
با وجود تلاش کشورهای نفت‌خیز برای پرهیز از اشاره به حذف سوخت‌های فسیلی، مخالفت‌های شدید کشورهای دیگر این تلاش‌ها را ناکام گذاشت.
با این حال، در متن توافق نهایی که سلطان جابر، میزبان اماراتی نشست، آن را حرکت به سمت درست خواند اما و اگر و ابهامات زیادی وجود دارد به ویژه در خصوص کمک به کشورهای فقیر و آسیب‌دیده که توقعات‌شان برآورده نشده است.
ولی اشاراتی که به عواقب مصرف سوخت‌های فسیلی بر گرم‌تر شدن کره زمین و شدت گرفتن تغییرات اقلیمی شده است، به مثابه اولین اذعان و اجماع جامعه جهانی بر سر واقعیت‌های علمی به شمار می‌رود که دانشمندان سال‌هاست بر آن تأکید دارند.
نگرانی اصلی دانشمندان همچنان پابرجاست که این گام ممکن است آنقدر کافی نباشد تا جهان از آستانه خطرناک افزایش دما به ۱/۵ درجه در قیاس با متوسط دمای زمین در آغاز انقلاب صنعتی و آستانه «فاجعه‌بار» ۲ درجه افزایش جلوگیری کند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، در واکنش به این توافق گفت: «به کسانی که در نشست تغییرات اقلیمی با اشاره روشن به حذف سوخت‌های فسیلی مخالفت کردند، مایلیم بگویم چه بخواهید چه نخواهید، حذف سوخت های فسیلی اجتناب ناپذیر است. فقط باید امیدوارم باشیم دیر نشده باشد».
گراهام استوارت، معاون وزیر امنیت انرژی بریتانیا، هم گفت: «این توافق آغاز پایان دوران سوخت‌های فسیلی است».
کریس بوئن، وزیر اقلیمی استرالیا، نیز که در اوایل این گفتگوها به شدت خواستار «حذف سوخت فسیلی» بود، این توافق را «نتیجه ای محکم» خواند و گفت که مذاکرات در دوبی یک «نقطه عطف مهم» است.
او همچنین از اینکه این توافق شامل تعهداتی برای افزایش انرژی‌های تجدیدپذیر است، استقبال کرد.
چین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای و در عین حال یکی از پیشروترین کشورها در انرژی های تجدیدپذیر است.
نماینده چین در اجلاس در واکنش به توافق گفت: «مایۀ تأسف است که بسیاری از نگرانی های مهم کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته نشده است».
او بار دیگر به اتهام کشورهای در حال توسعه به کشورهای ثروتمند اشاره کرد که دهه ها با سوزاندن سوخت های فسیلی ثروت اندوخته اند، اما می خواهند اقتصادهای نوظهور را از همان رشد منع کنند.
فقدان منابع مالی برای کشورهای فقیرتر برای گذار به اقتصاد سبز یک مسئله بزرگ در این گفتگوها بوده است. چین با وجود داشتن دومین اقتصاد بزرگ جهان، همچنان در بلوکِ کشورهای در حال توسعه در این مذاکرات حضور دارد.
«کاپ ۲۸»، بیست و هشتمین نشست اقلیمی سالانه سازمان ملل متحد است که دولت ها در آن درباره روش های محدود کردن و آمادگی برای تغییرات اقلیمی آینده بحث و گفتگو می‌کنند.
این نشست از ۳۰ نوامبر تا ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ در دوبی، امارات متحده عربی برگزار شد.
کاپ مخفف «کنفرانس اعضای شرکت‌کننده» است. اعضای شرکت‌کننده در این کنفرانس کشورهایی هستند که کنوانسیون سازمان ملل متحد درباره تغییر اقلیم در سال ۱۹۹۲ را امضا کرده‌اند.
از توافق کاپ ۲۸ چه انتقادهایی می شود؟:
از توافق امروز به عنوان گشایشی در تعهد به کاهش سوخت‌های فسیلی (ذغال‌سنگ، نفت و گاز) استقبال شده و برای اولین بار با وجود نارضایتی برخی کشورها، متن توافق محکم‌تر است. اسمه استالارد، خبرنگار اقلیمی در محل اجلاس، اما می گوید از کشورهایی مثل بولیوی و ساموآ شنیده ایم که از برخی قسمت های توافق خشنود نیستند.
آنها به چه نقائصی اشاره می کنند؟:
پول: متن توافق فقط به «نیاز» به پول بیشتر برای کشورهای فقیرتر برای گذار از سوخت‌های فسیلی و آمادگی برای تغییرات اقلیمی اشاره می کند و هیچ الزامی هم برای کشورهای توسعه یافته تر برای حمایت مالی بیشتر قائل نشده است.
عدالت: «گذار از سوخت های فسیلی» از کشورهای توسعه یافته تر نمی خواهد که در این زمینه پیشگام باشند. کشورهای کمتر توسعه یافته می گویند، این عادلانه نیست که از تمام کشورها انتظار می رود این کار را هم زمان انجام دهند، در حالی که کشورهای توسعه یافته از سوخت های فسیلی برای مدتی بسیار طولانی تر بهره برده اند.
متان: هیچ هدفی برای کاهش انتشار متان تعیین نشده است، درحالیکه متان گازی است با تأثیر اقلیمی زیاد.
آمادگی: متن توافق برای اینکه کشورهای دنیا چگونه خود را با تغییرات اقلیمی وفق دهند و آماده کنند هنوز نهایی نشده است.
از برخی قسمت های متن توافق هم انتقاد شده است، مثل این عبارت: «به رسمیت شناختن سوخت های گذار در تسهیل گذار از انرژی های فسیلی».
این نگرانی هست که «سوخت های گذار» به گاز طبیعی اشاره داشته باشد و به کشورهای دنیا مجوز بدهد بعد از سال ۲۰۵۰ از این سوخت استفاده کنند.
